สารพัดช่าง สร้างการเรียนรู้ตลอดชีวิต

Soft skill อีกตัวหนึ่งที่สำคัญในยุคนี้ คือ การฝึกตนเองให้เป็นคน ช่างเรียนรู้ ตลอดชีวิต (Life-long learner)
การฝึกตนเองให้เป็นคนช่างเรียนรู้ได้ เกิดจากการฝึกพฤติกรรม ให้มีคุณลักษณะต่อไปนี้

#ช่างสังเกต

จุดเริ่มต้นของการเป็นคนช่างเรียนรู้ คือ การฝึกตนเองให้ช่างสังเกตสิ่งต่าง ๆ ว่าสิ่งที่ได้พบเจอ หรือ สิ่งที่ได้มีประสบการณ์ต่าง ๆ ในชีวิตประจำวันนั้นมีอะไรบ้าง ทั้งสิ่งที่เกิดขึ้นภายในตัวของเราหรือสิ่งที่เกิดขึ้นภายนอกในแต่ละวันของชีวิต ทั้งในเรื่องที่เกิดขึ้นซ้ำ ๆ แบบเดิม ๆ หรือเรื่องที่แปลกใหม่

สังเกตว่าเกิดอะไรขึ้น เห็นอะไร ได้ยินอะไร มีการตอบสนองอย่างไร ความรู้สึกเป็นอย่างไรบ้าง เป็นต้น

#ช่างสงสัย

ความสงสัยสร้างให้เกิดการเรียนรู้ เพราะเมื่อสงสัย จะทำให้เกิดการครุ่นคิด การตั้งคำถาม การตั้งสมมติฐานขึ้นมาในสมองเพื่ออยากพาตนเองไปค้นหาคำตอบต่อ

อย่างไรก็ตาม...การช่างสงสัยที่ตั้งธงมีคำตอบในใจตัดสินเลยทันทีด้วยการใช้ความคิดเชื่อของตนโดยไม่ได้ผ่านการกลั่นกรอง หรือตรวจสอบใด ๆ ให้ดีก่อน ในเชิง 'ฉันว่านะ...เขาต้อง...แน่ ๆ เลย' จะไม่ใช่การช่างสงสัยที่สร้างให้เกิดการเรียนรู้ แต่เป็นการสร้างอคติภายในใจ พาไปสู่การจับกลุ่มนินทา เม้ามอยใส่ไข่ ใส่ความกันมากกว่า

#ช่างถาม

การเป็นคนช่างถามจะควบคู่กับการเป็นผู้ฟังที่ดีด้วย การช่างถามผู้รู้ ผู้เชี่ยวชาญจะทำให้ได้ความรู้ใหม่ ๆ และยังช่วยเปิดมุมมองความคิด เมื่อได้ฟังทัศนคติ ความคิดเห็นที่หลากหลายจากกลุ่มคนต่าง ๆ การเลือกกลุ่มเป้าหมายที่จะเข้าไปถามจะมีความสำคัญอย่างมาก ต้องรู้ว่า... หากต้องการความรู้ ควรถามใคร หากต้องการฟังความที่หลากหลาย ควรฟังใคร มิใช่เลือกคนเฉพาะกลุ่ม เพื่อจะได้ความรู้ที่จริงและความเห็นที่รอบด้าน ลดอคติภายในใจตน และสามารถนำข้อมูลมาพิจารณาใช้ไตร่ตรองต่อได้

#ช่างทดลอง

คำกล่าวที่ว่า การเรียนรู้เกิดจากการลงมือทำ คือ การนำพาตนเองไปมีประสบการณ์ ได้ฝึกทำ ฝึกทดลอง ฝึกทดสอบสมมติฐานจากการปฏิบัติจริง เพื่อจะได้รู้จริง รู้สึกจริง และเพื่อนำมาเทียบ มาเปรียบ มาวิเคราะห์ร่วมกับสิ่งที่ได้มาจากการมองเห็น การฟัง การอ่าน ว่าเหมือนหรือต่าง ง่ายหรือยากกว่ากัน

การเรียนรู้บางอย่างจากการได้ทดลองแล้ว หากฝึกฝนต่ออย่างต่อเนื่อง ยิ่งต่อยอดความรู้ และเพิ่มพูนทักษะใหม่ ๆ ให้ตนเองได้ด้วย

#ช่างใคร่ครวญ ทบทวนตน

การให้เวลากับตนเองเพื่อย่อย เพื่อตกผลึก เพื่อไตร่ตรองในสิ่งที่ได้เรียนรู้ จะทำให้ได้อยู่กับตนเองเพื่อสกัดความคิด ไตร่ตรองสิ่งที่ได้เรียนรู้มา ได้รับรู้ความรู้สึก เกิดข้อคิด ข้อค้นพบใหม่ที่สามารถนำมาใช้เพื่อต่อยอด ฝึกฝน พัฒนาตนเองต่อ

การให้เวลากับตนเองเป็นช่วงเวลาที่กายและจิตได้กลับมาอยู่ด้วยกัน เป็นการสร้างสติเพื่อเตรียมพร้อมกับการใช้ชีวิตต่อ ๆ ไปในแต่ละวันได้อย่างดี

5 สารพัดช่างข้างต้น หากได้ลองทำ ลองฝึกฝนบ่อย ๆ จะสร้างให้ตัวเราสนุกกับการเรียนรู้ ช่วยเปิดมุมมอง และช่วยในการปรับตัว
กับการทำงานและการดำเนินชีวิตได้ดีขึ้น...ไปตลอดชีวิต

---
  Author

ผศ.ดร.จิตรา ดุษฏีเมธา
อาจารย์มหาวิทยาลัย
นักจิตวิทยา
Senior Action Learning Coach
TPS Master Facilitator

  Artwork: Jutha.J